نظریه مشورتی 7/1400/1761 ـ 1401/01/28 

پیام: شکایت کیفری در چکی که حوالکرد خط خورده است

شماره نظریه : 7/1400/1761

شماره پرونده : 1400 ـ 88 ـ 1761 ح

تاریخ نظریه : 1401/01/28

استعلام :

در صورت صدور چک در وجه شخص معین و خط خوردن عبارت (حواله کرد)، آیا این چک با ظهرنویسی قابل انتقال است؟ در صورت برگشت خوردن چک، آیا این شخص حق اقدام شکایت کیفری دارد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

با توجه به این که خط زدن عبارت «به حواله کرد» در متن چک توسط صادرکننده و پذیرش آن از سوی شخصی که چک در وجه وی صادر شده است، به معنای تراضی ایشان بر عدم ظهرنویسی و انتقال چک به غیر است و از آن جا که دلیلی بر عدم اعتبار چنین توافقی وجود ندارد، علی الاصول معتبر است؛ در نتیجه ظهرنویسی آن، فاقد اثر نسبت به صادرکننده است و منتقل الیه موضوع ماده 11 قانون صدور چک (اصلاحی 1372) حق شکایت کیفری علیه صادرکننده ندارد. بدیهی است با توجه به امضای ظهرنویس چک به عنوان سند عادی علیه وی قابل استناد است.

پیام: درخواست صدور اجراییه دادگاه در خط زدن به حوالکرد

شماره نظریه : 7/1400/678

شماره پرونده : 1400 ـ 88 ـ 678 ح

تاریخ نظریه : 1400/07/30

استعلام :

با عنایت به ماده 23 اصلاحی 1397 قانون صدور چک:

1 ـ چنانچه چکی که در وجه شخص معین صادر شده است و قابلیت ظهرنویسی دارد به دارنده دوم انتقال یابد، آیا صدور اجراییه بر وفق ماده یادشده امکان پذیر است؟

2 ـ هرگاه به رغم خط زدن عبارت حواله کرد، چک منتقل شده باشد، آیا دارنده جدید چک می تواند صدور اجراییه را درخواست کند؟

3 ـ چنانچه چک به درخواست دارنده ابتدایی به صدور گواهی عدم پرداخت منتهی شود و سپس چک به دارنده دوم انتقال یابد، آیا صدور اجراییه بر طبق ماده مذکور امکان پذیر است؟

4 ـ چنانچه شخصی ثالثی نسبت به وجه چک موصوف ادعای حقی داشته باشد، آیا اعتراض وی در قالب اعتراض ثالث پذیرفته است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

1 ـ با عنایت به مفهوم مخالف ذیل مواد 4 و 5 قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب 1397 و تبصره یک (اصلاحی 1400) ماده 21 قانون یادشده، در صورتی که انتقال چک برابر مقررات صورت گرفته باشد به عبارت دیگر، چنانچه چک فرض سؤال از دسته چک ارائه شده پس از پایان اسفند 1399 (ابتدای سال 1400) صادر و انتقال یافته باشد و انتقال چک در سامانه صیاد صورت گرفته باشد و یا این که چک مزبور از دسته چک ارائه شده تا پایان سال 1399 صادر و برابر مقررات قانون صدور چک و قانون تجارت ظهرنویسی شده باشد و برابر مواد یادشده گواهی نامه عدم پرداخت با درج کد رهگیری در آن صادر شده باشد، صدور اجراییه برابر ماده 23 قانون یادشده برای چک هایی که مطابق مواد 4 و 5 این قانون برای آن گواهی نامه عدم پرداحت با درج کد رهگیری و مهر بانک صادر شده است، بلامانع است.

2 ـ با توجه به این که خط زدن عبارت «به حواله کرد» در متن چک توسط صادر کننده و پذیرش آن از سوی شخصی که چک در وجه وی صادر شده است، به معنای تراضی ایشان مبنی بر عدم ظهرنویسی و انتقال چک به غیر است و از آن جا که دلیلی بر عدم اعتبار چنین توافقی وجود ندارد، علی الاصول معتبر است. در نتیجه ظهرنویسی آن فاقد اثر نسبت به صادرکننده و یا صاحب حساب است و با عنایت به این که برابر ماده 23 قانون یادشده، اجراییه علیه صاحب حساب و یا صادرکننده صادر می شود، در فرض سؤال امکان صدور اجراییه برابر ماده یاد شده وجود ندارد.

3 ـ در فرض سؤال که دارنده پس از اخذ گواهی نامه عدم پرداخت، چک را از طریق ظهرنویسی یا در برگ جداگانه به دیگری انتقال داده است، این انتقال از شمول مقررات قانون تجارت خارج است و این دارنده، دارنده موضوع قانون چک محسوب نمی شود؛ لذا امکان صدور اجراییه برابر ماده 23 یادشده وجود ندارد.

4 ـ اعتراض ثالث به اجراییه فاقد مفهوم است بنابراین در فرض سؤال چنانچه شخص ثالث راجع به وجه چک ادعای حقی دارد، باید برابر مقررات در مرجع قضایی صالح اقامه دعوا کند./